Het merk uit Strakonice was ijzersterk gedurende de jaren ’60 maar kon daarna de snellere en lichtere Japanners niet meer bijhouden. Joël Robert won voor het eerst in de geschiedenis een wereldkampioenschap op een CZ. Het werden zeven wereldtitels in totaal, zes ervan werden gewonnen door Paul Friedrichs en Joël Robert.
Tijdens de jaren ’50 werden de kampioenschappen voornamelijk gereden met Britse en Belgische motoren. Het waren toen FN, BSA, Saroléa, Matchless, AJS, Norton en Ariel die de plak zwaaiden. Hier en daar was er ook een exotische Gilera te zien. In 1957 kwam er een kentering en doken de eerste tweetakten op in de Beker van Europa voor 250cc motoren. Maico, Jawa en Greeves zouden de dans der tweetakten inleiden maar al snel kwamen er meerdere spelers meedoen.
In 1958 won Jawa de Beker van Europa 250cc met zijn rijder Jaromir Cizek. Onderaan de lijst van de eindstand van dit kampioenschap vinden we voor het eerst een CZ: het is die van de Tsjecho-Slowaak Aloys Roucka. Hij scoorde in Genève en mag fier de eerste punten op de hoed van CZ steken.
Vlastimil Valek op een CZ
Het Europees kampioenschap wordt daarna overspoelt door tweetakten waarbij Husqvarna erg sterk voor de dag kwam. In 1961 weet Vlastimil Valek zevende te worden in het EK 250cc met een CZ. Een jaar later lukt het Valek zelfs om vierde te worden in de eindstand terwijl zijn CZ-kompaan Karel Pilar vijfde wordt. In 1963 doet Valek nog beter en wordt zelfs vice-wereldkampioen na Torsten Hallman. De Rus Igor Grigoriev en de Tsjecho-Slowaak Karel Pilar worden drie en vier op een CZ. Datzelfde jaar duikt er voor het eerst een CZ op in het WK 500cc. Het is Karel Pilar die een thuiswedstrijd in Praag meedoet op een CZ.
Joël Robert
In 1964 komen er maar liefst acht CZ-machines aan de start in het WK 250cc. Eentje van hen is de Belg Joël Robert. Hij zat een jaar voordien nog op een Greeves waarmee hij twee luttele puntjes kon scoren in Sabadell, Spanje. Maar nu was alles anders want aan boord van een fabrieks-CZ was hij meteen dominant. Tijdens de opener in Sabadell kreeg hij nog af te rekenen met een nukkige Jikov-carburator maar daarna was er geen houden meer aan. Robert won acht GP’s en werd voor het eerst wereldkampioen. Het was meteen ook de eerste titel voor CZ. In de top tien van dit WK stonden maar liefst vijf CZ-rijders.
Joël Robert
Het was dan de Rus Victor Arbekov die CZ een nieuwe wereldtitel schonk in 1965. Arbekov klopte Robert voor de 250cc titel van dat jaar. Nu was CZ ook succesvol geworden in de 500cc want Paul Friedrichs (DDR) en Rolf Tibblin (SE) werden twee en drie na Jeff Smith.
Paul Friedrichs
In 1966 kon CZ haar eerste wereldtitel winnen in de 500cc. Paul Friedrichs won het WK voor zijn teamgenoot Rolf Tibblin. In de 250cc moesten de CZ-rijders Joël Robert en Petr Dobry de duimen leggen voor de Husqvarna van Torsten Hallman. Nochtans had het merk uit de Bohemen maar liefst zeven rijders in de top tien van dit WK. Eentje daarvan was een zekere Roger De Coster.
Het WK 250cc van 1967 werd opnieuw gewonnen door een Husky (Torsten Hallman) terwijl Joël Robert twee punten tekort kwam en tweede eindigde. Paul Friedrichs won in de 500cc opnieuw een wereldtitel met een CZ.
Paul Friedrichs
Joël Robert zou in 1968 orde op zaken stellen door Hallman te kloppen en zijn tweede wereldtitel te pakken. Sylvain Geboers, Karel Konecny en Dave Bickers werden respectievelijk derde, vierde en vijfde in het WK 250cc. Bij de halveliters won Friedrichs zijn derde opeenvolgende wereldtitel en hield John Banks af. Een jaar later waren Sylvain Geboers en Joël Robert aan elkaar gewaagd maar uiteindelijk pakte het weer goed uit voor de Waal. Hij werd voor derde keer wereldkampioen op CZ.
Daar zijn de Japanners
De bezoekers aan het WK 250cc hadden al enkele jaren een Suzuki zien deelnemen met aan boord de Zweed Olle Petterson. Die had enkele jaren ontwikkeling gestoken in “het gele gevaar”. Het merk uit Hamamatsu had in het tussenseizoen Robert en Geboers weten te strikken en de rest is geschiedenis. De twee Belgen waren heer en meester en lieten slechts kruimels over aan de concurrentie. Robert kon voor de vierde keer de titel pakken, de eerste CZ was nu van Roger De Coster op de derde plaats. In het WK 500cc kon Paul Friedrichs nog vierde worden op de CZ.
In de jaren nadien werd CZ vooral vertegenwoordigd door Miroslav Halm, Jiri Stodulka, Vladimir Kavinov, Gennady Moiseev en Jaroslav Falta. In 1973 werd de FIM Cup 125cc in het leven geroepen en werd CZ meteen derde met een Belg aan het stuur: André Massant.
1974 en de discutabele FIM-beslissing
De Tsjecho-Slowaak Jaroslav Falta ziet tijdens de laatste wedstrijd in Wohlen een gewonnen wereldtitel in rook opgaan na een dubieuze beslissing van de FIM. Over deze gebeurtenissen zijn letterlijk boeken geschreven. Moiseev wordt dus gekroond als wereldkampioen maar officieus ziet iedereen Falta als de terechte laureaat. Het had ook de laatste wereldtitel voor CZ kunnen zijn maar het liep dus anders.
Jaroslav Falta
Antonin Baborovsky en Jiry Churavy werden in 1975 derde en vijfde in het WK 125cc. Zdenek Velky kon nog een zesde plaats uit de brand slepen maar voor CZ waren de magere jaren aangebroken. Een jaar later konden Jiry Churavy en Zdenek Velky zelfs twee en drie worden in de 125cc maar in de andere categorieën kregen de CZ-ingenieurs de snellere en lichtere Japanners niet meer bijgebeend. CZ raakte niet aan de technologie van de andere merken en deemsterde zo weg uit de top van de motorcross.
De laatste CZ: een MX125
De laatste keer dat er een CZ was te zien in het WK motorcross was in 1982. Jaroslav Falta scoorde nog enkele punten in de 250cc klasse. In 1992 deed CZ nog een schuchtere poging met de MX125 maar de machine was te traag, te onbetrouwbaar, te zwaar en te fragiel. Daarna heeft iemand het licht uitgedaan in Strakonice en werd de productie stopgezet.
Alle wereldtitels van CZ
- 1964 Joël Robert 250cc
- 1965 Victor Arbekov 250cc
- 1966 Paul Friedrichs 500cc
- 1967 Paul Friedrichs 500cc
- 1968 Paul Friedrichs 500cc
- 1968 Joël Robert 250cc
- 1969 Joël Robert 250cc
Tekst: Danny Hermans
Foto’s: archief
Artikel gemist? Lees hier over de gewonnen wereldtitels van Honda in de motorcross.
