Iedereen herinnert zich nog de Vertemati en VOR-machines van Italiaanse makelij. Het was o.a. Joël Smets die een product van de broers Vertemati. De machines die door hun handen gingen, waren briljant, innovatief en razendsnel. Maar toch liep het mis.
De gebroeders Vertemati: Pioniers van de moderne viertaktcross
Begin jaren ’90 maakten de Italiaanse broers Alvaro en Guido Vertemati hun intrede in de motorcrosswereld als importeurs van het toen nog jonge merk Husaberg. Hoewel deze motorfietsen oorspronkelijk bedoeld waren voor enduro, zagen de broers hun potentieel in het Grand Prix-motocross. Met de nodige aanpassingen zetten ze in 1991 hun eerste stappen op GP-niveau, met Andrea Bartolini als rijder. Ze verrasten meteen door verschillende holeshots te nemen en trokken zo de aandacht van de internationale motorsportwereld.
Alvaro en Guido Vertemati
Een rivaliteit met diepe wortels
Het zou echter pas in 1993 tot een ware confrontatie komen. Dat jaar botsten de belangen van Husaberg en Husqvarna – twee merken met een gemeenschappelijke geschiedenis maar een groeiende rivaliteit. Husqvarna was inmiddels in Italiaanse handen, terwijl Husaberg in Zweden was ontstaan uit een groep voormalige Husqvarna-medewerkers. Die onderhuidse spanningen vonden hun uitweg op de baan, waar Joel Smets uitkwam voor Husaberg en Jacky Martens het fabriekszadel bij Husqvarna bezette.
Wat volgde was een intens duel dat het hele seizoen zou aanhouden. Uiteindelijk trok Martens aan het langste eind en pakte hij de wereldtitel, maar Smets zou zich in de jaren die volgden ontpoppen tot een viertaktlegende. Hij won het WK in 1995, 1997 en 1998 – telkens op een Husaberg.
Van importeurs tot constructeurs
De Vertemati-broers waren intussen een stap verder gegaan. Ze begonnen met het bouwen van hun eigen motorfiets, geheel volgens hun visie op prestaties en technologie. De motor had slechts drie versnellingen, maar je kon vrij gemakkelijk een reeks uitrijden zonder de tweede versnelling te verlaten. De kracht en souplesse van de machine gaven een duidelijk voordeel ten opzichte van de traditionele tweetaktmotoren uit die periode.
Van Vertemati naar VOR
Enkele van deze unieke motoren vonden hun weg naar kopers in Europa en de VS, maar bij de productie ging het mis. De commerciële versies bleken zwaarder en langzamer dan de fabrieksmodellen. Daarnaast doken er interne conflicten op: de broers kregen ruzie met hun zakenpartners én met elkaar. Het gevolg: de verkoop van hun oorspronkelijke bedrijf.
De originele Vertemati-motor werd voortgezet onder een nieuwe naam: VOR (Vertemati Offroad Racing), terwijl de broers werkten aan een volledig nieuw project. Eind jaren ’90 verscheen een derde generatie Vertemati-motor, dit keer met succes in de groeiende Supermotard-discipline. Toch was het momentum voorbij: de viertaktmotor was inmiddels gemeengoed geworden, en de tijd van pionieren was voorbij.
Joël Smets op de Vertemati in 1994.
Een onuitwisbare invloed
Toch blijft de invloed van de gebroeders Vertemati voelbaar in de motorcrossgeschiedenis. Hun innovatieve visie en compromisloze aanpak speelden een belangrijke rol in de doorbraak van de viertaktmotor in de competitie. Zonder hun inbreng – en zonder de unieke rivaliteit en samenwerking tussen Zweden en Italië – had de revolutie in viertaktcross zomaar jaren langer op zich kunnen laten wachten.
Tekst: Danny Hermans
Foto’s: Vertemati/VOR en archief
